Sungai Buloh & Kenangan (3)

MENGENANG TRAGEDI KILANG MERCUN MELETUP…

Letupan paling kuat dan dahsyat dalam sejarah Malaysia berlaku pada petang Selasa, 7 Mei 1991 di Sungai Buluh, Selangor. Anggaran Masa Letupan ialah pada pukul 3.45 petang yang mengorbankan 26 orang di samping 83 orang yang cedera. Jumlah Kutipan Derma Tabung Bencana dianggarkan sebanyak RM935,688.18

Kekuatan letupan dan kesan kemusnahan yang dihasilkan menyebabkan tragedi itu turut digelar ‘Hiroshima Sungai Buluh’ berikutan ledakan menggegarkan itu diibaratkan seakan-akan peristiwa bom atom dijatuhkan pesawat Amerika ke wilayah Jepun itu semasa Perang Dunia kedua. Begitulah andaian kesan letupan 200 tan belerang yang berpunca dari sebuah kilang mercun di kawasan itu sehinggakan percikan bunga api dan serpihan bertebaran jauh malah kesan gegaran dirasai sehingga tujuh kilometer dari lokasi tragedi. Bunyinya yang kuat bagaikan letupan bom berkuasa tinggi dan kesan gegarannya memecahkan cermin tingkap rumah di bandar Seri Menjalara dan Selayang, yang terletak kira-kira tujuh kilometer jauhnya dari kilang itu.

Jika kawasan sejauh itu mampu musnah dan rosak, dapatkan anda bayangkan keadaan mangsa yang berada hanya beberapa kaki dari bahan letupan itu ketika ia meletup?

Tragedi kilang mercun itu meninggalkan kesan sejarah besar kepada negara, sekali gus mengubah polisi negara untuk terus mengharamkan sebarang aktiviti mercun termasuk sempena perayaan walaupun sebelum ini dibenarkan malah dihasilkan kilang di negara ini. Cerita tragis itu bermula kira-kira jam 3.45 petang apabila tanpa diduga, secara tiba-tiba saja satu letupan besar terhasil dari satu kawasan di dalam kilang itu. Bukan sekali, letupan kedua seterusnya menyusul kira-kira 10 minit kemudian.

Sengsara itu masih belum berakhir apabila letupan ketiga dan yang paling kuat, berlaku jam 4 petang dan dirasai lebih empat kilometer. Lebih 20 letupan kemudian terus berlaku sehingga kepulan asap yang dipercayai paling dahsyat dalam sejarah negara boleh dilihat dari jarak lapan kilometer. Berpuluh-puluh pekerja yang kebanyakannya baru memulakan sesi tugas petang pada 45 minit sebelum itu kelihatan menyerbu pintu keluar kilang bagi menyelamatkan diri daripada dibakar rentung atau terus hancur akibat letupan berkenaan.

Kekuatan letupan itu memang menakutkan, ia menggegarkan kawasan sekeliling menyebabkan banyak rumah runtuh atau terbakar. Bukan sekadar rumah, beberapa kilang termasuk kilang makanan haiwan, kilang papan dan kilang bahan pewarna makanan yang berada berdekatan turut terbakar. Berpuluh kenderaan termasuk kereta dan motosikal musnah. Letupan itu turut menggemparkan penduduk sekitar termasuk anggota tentera di Kem Tentera Sungai Buluh yang hanya terletak kira-kira 300 meter dari kilang berkenaan. Keadaan kelam-kabut terus berlaku apabila penduduk dan beberapa pihak yang berada berhampiran kilang melarikan diri bagi mengelak terkena serpihan batu, batang kayu dan besi yang berterbangan akibat letupan itu selain bahang api.

Beberapa pihak yang gagal menyelamatkan diri akhirnya cedera terkena serpihan dan api itu. Kemalangan jalan raya turut berlaku sewaktu pemandu bergegas menyelamatkan diri ketika kebakaran ini. Seorang wanita cedera di kepala apabila terlanggar sebuah kereta di jalan raya dalam cubaan menyelamatkan diri itu. Selepas letupan demi letupan itu semakin berkurangan, kedengaran raungan kesakitan di mana-mana. Berpuluh-puluh mangsa berlumuran darah merah, manakala ratusan orang ramai mula memenuhi kawasan kejadian untuk mencari sanak-saudara yang dikhuatiri menjadi mangsa tragedi. Wajah cemas dan sugul mengiringi pertanyaan demi pertanyaan yang diajukan kepada sesiapa saja yang dijumpai untuk mengetahui nasib sanak-saudara masing-masing yang bekerja di kilang berkenaan. Bimbang mereka jika insan disayangi menjadi korban tragedi itu. Tangisan dan raungan semakin kuat kedengaran tatkala melihat keadaan ngeri mangsa yang rentung dan sudah tidak lengkap anggota badan dibawa keluar dari bangunan kilang yang hangus terbakar.

Lapan jentera bomba termasuk dua dari Kem Tentera Sungai Buloh, Wilayah Persekutuan(2), Petaling Jaya (2) dan masing-masing sebuah dari Damansara Utama dan Shah Alam tiba seketika kemudian untuk memadamkan kebakaran dan menyelamat mangsa.

Lebih 50 anggota bomba bertungkus-lumus memadamkan kebakaran dalam kepayahan lantaran pelbagai masalah timbul. Tekanan air terlalu rendah, pili jauh, api merebak terlalu cepat, angin kencang serta beberapa letupan menghalang tugas memadam dengan lebih mudah. Apabila pasukan bomba tiba, api sudah merebak ke tiga buah rumah berhampiran kilang. Akhirnya pasukan bomba terpaksa menggunakan air yang dibawa sendiri dan selepas bertungkus lumus selama dua jam, mereka akhirnya berjaya mengawal api daripada merebak ke rumah lain di sekitar kawasan berhampiran.

Sembilan ambulans dari Hospital Kuala Lumpur (HKL), lima dari Hospital Sungai Buloh berulang alik mengangkut mangsa yang parah untuk mendapatkan rawatan kecemasan. Keprihatinan orang ramai menyebabkan ada mangsa dibawa ke hospital menggunakan lori dan van dalam keadaan berlumuran darah.

Walaupun kebakaran sudah dipadamkan, anggota bomba tidak dapat meneruskan operasi mencari mangsa dengan mudah kerana khuatir letupan akan kembali berulang berikutan masih ada tiga tempat simpanan letupan bawah tanah di kilang itu. Dua daripada stor simpanan itu sudah meletup dengan meninggalkan kesan seperti kawah sedalam kira-kira enam meter.

Bomba dan pasukan penyelamat lain terus memantau keadaan di tapak kilang itu sehinggalah ke malam. Api menyala semula di beberapa bahagian bangunan itu kira-kira jam 2.30 pagi dan anggota bomba terpaksa menyembur air bagi memadamkannya. Bagaimanapun, sehingga jam 5 pagi, tiada lagi letupan berlaku.

Sehari selepas letupan, gerakan mencari yang dilakukan bomba menemui 21 mayat yang terbunuh dalam tragedi letupan dan kebakaran kilang mercun di Sungai Buluh itu. Satu daripada mayat itu iaitu seorang ahli kimia dari Hong Kong yang bekerja di kilang itu, rentung. Pemeriksaan awal juga mendapati 83 orang cedera dan dirawat di beberapa buah hospital sekitar Kuala Lumpur. Polis juga menerima aduan mengenai kehilangan enam orang penduduk tempatan. Selain itu, 37 buah rumah dan kilang serta tujuh buah motosikal musnah dalam kejadian ngeri itu.

Polis bagaimanapun mengalami kesukaran mengesan jumlah sebenar pekerja yang hilang dalam letupan itu berikutan majikan tidak mempunyai daftar kehadiran tugas harian dan ada pekerja kilang berhampiran yang cedera atau belum melaporkan diri. Kemudian satu persatu kisah yang terselindung di sebalik tragedi itu mula terbongkar. Kilang mercun dan bunga api itu disahkan beroperasi secara haram sejak 1978 malah ia juga bertindak menyalahi undang-undang apabila menggaji pekerja di bawah umur!

Siasatan juga mendapati kebakaran di kilang mercun itu disahkan berpunca daripada bahagian makmal yang menjalankan kerja-kerja menguji mercun yang siap untuk dipasarkan. Ia berpunca daripada kelalaian pihak kilang yang menjalankan ujian bunga api di luar tempat khas sehingga terkena longgokan simpanan mercun dan bunga api yang terletak berhampiran seterusnya letupan semakin merebak.

Keadaan semakin sukar dikawal ketika kebakaran berlaku kerana tiada usaha awal memadamkan api dan juga peralatan pencegahan kebakaran tidak disediakan secukupnya di kilang itu. Hari ketiga gerakan mencari mangsa dijalankan, pasukan penyelamat menghadapi ancaman baru berikutan hujan lebat selama sejam kira-kira jam 2.30 petang menyebabkan berlakunya tindak balas kimia di lokasi letupan sehingga menghasilkan gas beracun.

Keadaan itu menyebabkan kira-kira 200 orang anggota penyelamat diarahkan beredar dari kawasan itu kerana khuatir gas itu memberi kesan kesihatan terhadap mereka di samping mengelak sebarang kejadian tidak diingini. Bagaimanapun, penyebaran gas beracun itu semakin buruk sehingga menyebabkan lebih 50 anggota pasukan penyelamat dilaporkan mengalami kesukaran bernafas, bengkak dan gatal di muka, tangan dan badan kerana terkena gas beracun itu.

Kemudian operasi diteruskan dengan anggota penyelamat terpaksa mengenakan topeng gas dan pakaian khas. Pasukan penyelamat juga menggunakan dua jentolak bagi membersihkan tapak kilang. Pada 16 Mei, pihak berkuasa melancarkan ‘Operasi Api Buluh’ untuk membersih dan memindahkan sisa bahan kimia dari kilang berkenaan. Dalam operasi itulah, petugas menjumpai beberapa lagi mayat dalam keadaan yang mengerikan, iaitu hangus terbakar sehingga menjadi rangka dan tengkorak di kawasan letupan dan jumlah mangsa terkorban dalam tragedi itu meningkat kepada 26 orang.

Walaupun sudah beberapa hari berlalu, gas toksid masih tidak menghilang, malah semakin merebak kepada penduduk berhampiran. Tujuh anggota penyelamat turut pengsan selepas tersedut gas itu. Keadaan semakin bahaya apabila walaupun sudah masuk hari ke-11, masih terdapat bara api yang muncul di tapak letupan itu tetapi ia berjaya dikawal oleh pihak berkuasa yang segera memadamkannya.

... ketika tragedi itu hangat diperkatakan, terdengar desas-desus bahawa kilang mercun Bright Sparklers, Sg Buloh. yang beroperasi secara haram ini milik VVIP negara suatu ketika dahulu. Sejauh manakah kebenarannya….

Sungai Buloh & Kenangan (2)

Kusta & Pusat Kawalan Kusta Negara....

84 tahun yang lalu, di lembah Bukit Lagong, Sungai Buloh, Selangor , sekumpulan masyarakat Melayu, Cina, India dan Eurasians telah menjadi sebahagian daripada penghuni di sini...

`Valley of Hope’ atau penempatan pesakit kusta ini mula ditubuhkan pada tahun 1926 di atas tanah seluas 500 ekar. Tujuannya adalah untuk mengasingkan pesakit-pesakit kusta daripada masyarakat sepanjang mereka mendapat rawatan di sini.

Menurut Wikipedia, penyakit kusta atau juga dikenali sebagai penyakit Hansen, merupakan penyakit berjangkit yang disebabkan oleh jangkitan Mycobacterium leprae. Nama penyakit Hansen datang daripada orang yang menjumpai Mycobacterium leprae, G. A. Hansen. Pengidap penyakit Hansen biasanya dipanggil pesakit kusta atau dalam bahasa Inggeris lepers, walaupun penggunaan istilah lepers semakin ditinggalkan kerana jumlah pesakit yang berkurangan dan sebagai mengelak stigma buruk yang dikaitkan dengan pesakit kusta.

Kusta dahulunya tidak dapat diubati dan amat mencacatkan. Pesakit kusta akan disingkir dan dikurung di penempatan kusta. Pada masa kini, kusta mudah dirawat dengan menggunakan terapi pelbagai antibiotik. Selain manusia, haiwan lain yang diketahui mengidap kusta adalah armadillo.

Penyakit ini disebabkan oleh basilus yang membiak amat perlahan dan kebanyakkannya menjejaskan kulit, saraf, dan membran mukus. Organisma ini tidak pernah dibiakkan dalam media bakteriologi atau kultur sel, tetapi telah dibiakkan dalam tapak kaki tikus.

Kaedah penularan kusta kekal tidak jelas. Kebanyakan penyiasat beranggapan bahawa M. leprae disebarkan dari seseorang kepada seseorang dalam titisan pernafasan. Apa yang diketahui, kadar penularan adalah amat perlahan.

Penyakit jangkitan kronik ini biasanya memberi kesan kepada kulit dan saraf pinggir tetapi mempunyai manifastasi klinikal yang luas. Pesakit dikelaskan sebagai mempunyai penyakit kusta pausibakilari atau multibakilari. Penyakit pausibakilari adalah serdehana dan bercirikan satu atau lebih makules kulit hipopigment. Penyakit kusta multibakilari dikaitkan dengan lesion kulit sekata, nodule, lendir (plaques), kulit menebal, dan peningkatan lendir hidung menyebabkan hidung tersumbat dan epistaxis (hidung berdarah).

Sg Buloh merupakan pusat penempatan pesakit kusta atau Pusat Kawalan Kusta Negara (PKKN) yang terbesar di tanah jajahan British sejak penubuhannya pada tahun 1926, dan yang kedua besarnya di dunia. Pusat ini dilengkapi kemudahan asas yang terancang berdasarkan 'garden city', yang merupakan projek 'pioneer' bagi memulihkan pesakit kusta dan melatih mereka berdikari...

Dengan penemuan ubatan dan perawatan penyakit ini, pesakit-pesakit kini tidak lagi perlu terasing daripada masyarakat. Lalu fungsi pusat rawatan ini telah dinaiktarafkan menjadi Hospital Daerah pada tahun 1971, dengan panggilan Hospital Daerah Sungai Buloh.

Semenjak tahun 1971 sehingga awal 2000, penambahbaikan telah dilaksanakan terhadap wad-wad utama di bahagian barat Pusat Kawalan Kusta Negara (PKKN) ini. Namun begitu, wad-wad di bahagian timur masih kekal wujud sebagaimana awal penubuhannya. Selepas pembukaan Hospital Sungai Buloh yang baru pada September 2006, PKKN sudah tidak berfungsi sebagai Hospital Daerah lagi. Yang tinggal di wad-wad PKKN sekarang hanyalah pesakit HIV / AIDS, pesakit kusta dan bekas pesakit kusta.

Hari ini, PKKN sudah berfungsi sebagai `step down hospital’ untuk membantu Hospital Sungai Buloh yang baru, iaitu bagi rawatan pesakit selepas fasa acute. Demi menjayakan fungsi ini sebagai `step down hospital’ atau `extended care facility’, Kerajaan melalui Kementerian Kesihatan bersetuju untuk melaksanakan pembangunan secara terancang ini dalam Rancangan Malaysia Ke9. Antara komponen-komponen projek RMK-9 yang dirancangkan ialah: merekabentuk, membina dan menyiapkan kompleks kediaman bekas pesakit kusta.

PKKN ini merupakan warisan sejarah negara. Meskipun pembangunan akan dilaksanakan, pihak Kementerian akan berusaha sedaya mungkin mengekalkan keunikan pusat ini kerana Pusat Kawalan Kusta Negara Malaysia di sini merupakan satu-satunya Pusat Kawalan Kusta di rantau ini.

Sehingga tahun 2009, bilangan penghuni pesakit dan bekas pesakit kusta di sini semakin berkurangan, iaitu daripada 398 orang pada tahun 2002 kepada 268 orang sekarang. Daripada bilangan 268 ini, seramai 129 orang di tempatkan di chalet PKKN, dan selebihnya dirawat di wad PKKN. Dari sudut pecahan bangsa, terdapat seramai 28 orang berbangsa Melayu, 233 orang berbangsa cina dan hanya 7 orang berbangsa India. Antara kemudahan yang disediakan untuk pesakit ialah plot-plot tanah di laman chalet pesakit untuk menjalankan aktiviti rehabilitasi, iaitu `Nursery Flower Growing’ untuk sumber pendapatan mereka.

Mereka yang berada di sini sebenarnya sudah sembuh sepenuhnya daripada penyakit kusta. Mereka sebenarnya sudah boleh pulang ke pangkuan keluarga dan masyarakat, tetapi dek stigma yang ada pada masyarakat dan diri pesakit yang merasa inferior, maka mereka terus kekal di sini sehingga akhir hayat mereka.

Sejak penubuhannya pada 1926, Sg Buloh merupakan pusat penempatan pesakit kusta yang terbesar di tanah jajahan British dan ramai yang tidak tahu bahawa pusat ini adalah satu-satunya kawasan yang mempunyai mata wang sendiri pada sekitar 1930-an, setelah wujud kebimbangan orang ramai bahawa akan berlaku jangkitan akibat sentuhan penghidap kusta

Kini, Sungai Buloh lebih dikenali sebagai tempat bekalan pokok bunga dan pokok hiasan berbanding dengan pusat kawalan kusta pada suatu ketika dahulu….

... entri seterusnya ... tragedi kilang mercun meletup....

Sungai Buloh & Kenangan... (1)

Hujung minggu lepas, 2 hari berturut-turut 13 & 14 Mac, kami ke Sg Buluh. Bukan untuk membeli bunga di 'nurseries' yg memang tersohor di situ... bukan juga untuk melawat sahabat handai atau kaum keluarga yang dirawat di hospital..., tetapi kami ke Sg Buloh atas urusan keluarga....

Tempat kami berkumpul sebelum ke destinasi seterusnya adalah di hadapan Hospital Sungai Buloh. Agak lama juga menanti.... Sambil menunggu ahli keluarga yang lain tiba, saya dan suami meninjau ke kawasan berhampiran. Terdetik di hati, jika ada kesempatan, saya akan rakamkan kenangan di Sg Buloh ini dalam 'SEPANJANG JALAN PULANG...".

(sebelum itu, saya memohon maaf kepada pengunjung blog ini sekiranya terdapat fakta yang kurang tepat, yang tertulis tanpa saya sedar mengenai Sg Buloh...)

Sungai Buloh merupakan salah satu mukim yang terletak di antara sempadan Petaling dengan Gombak, dan terletak lebih kurang 26 km dari Bandaraya Kuala Lumpur arah utara yang mengambil masa antara 20 - 25 minit perjalanan dari Kuala Lumpur.

Sungai Buloh boleh diakses melalui Jalan Kepong-Sungai Buloh dan Lebuhraya Utara Selatan (PLUS) menyusuri laluan keluar plaza tol Sungai Buloh ke arah Kuala Selangor. Sekiranya memandu dari Bandaraya Shah Alam melalui Guthrie Corridor Expressway, boleh keluar melalui plaza tol Elmina arah Utara. Sungai Buloh berada di bawah pentadbiran Majlis Bandar raya Shah Alam.

Kini, Sungai Buloh mempunyai sebuah hospital yang moden, yang dulunya terkenal sebagai Pusat Kawalan Kusta Negara serta perusahaan tanaman bunga hiasan. Memandu ke arah utara , satu lagi penempatan transit paling terkenal, ialah Penjara Sungai Buloh yang mempunyai banyak sejarah. Hutan Simpan Sungai Buloh yang diwartakan pada tahun 1898, merupakan hutan simpan yang tertua di Malaysia.

Dulu-dulu, masih saya ingat, sebut sahaja Sg Buloh, pasti akan tergambar dalam minda... tempat pesakit kusta... kemudian tempat menjual pokok2 bunga... selepas tahun 1990-an pula, tempat berlakunya tragedi ngeri letupan kilang bunga api. Kini, Sg Buloh semakin pesat membangun dengan pelbagai kemudahan moden, termasuk kawasan penempatan elit dan sekolah antarabangsa.....

Kunjungan ke Sg Buloh hujung minggu lepas merupakan kunjungan kami yang keempat. Biasanya kami hanya melewati lebuh raya PLUS untuk ke destinasi nun jauh ke utara. Kali pertama kami ke Sg Buloh adalah pada awal tahun 1990-an. Kami ke rumah seorang sahabat karib sejak zaman sekolah lagi... Noorliza & Azmi. Ketika itu, mereka menetap di Kg Melayu Sg Buloh. Beberapa tahun selepas itu, sekali lagi kami ke rumah Za yang telah berpindah ke Kg Kubu Gajah, Sg Buloh.

1998, kami ke rumah bekas Pengetua SMKTM, Tn Hj Abu Bakar Ismail, di Kg Kubu Gajah juga. Beliau kemudiannya telah berpindah ke Taman Tasik Puteri, Rawang setelah tapak rumahnya terlibat dengan projek pembinaan lebuh raya....

Hujung minggu lepas sekali lagi kami berada di Sungai Buloh untuk menghadiri majlis perkahwinan anak saudara kami, Abdul Muiz dengan cinta hatinya, Anum di Kg Sri Indah, Sg Buloh...

Nampaknya Sg Buloh kian dekat di hati keluarga kami....

.... entri seterusnya... Sungai Buloh & Kusta....