MERUBAH ATAU MEROBAH?

Kita sering mendengar orang menyebut atau menulis perkataan 'merubah' untuk maksud mengalihkan kedudukan sesuatu dari tempat asal ke tempat yang lain. Dengan kata lain, perbuatan ini dikatakan mengubah kedudukan sesuatu itu.

Anggapan sesetengah orang bahawa kata 'merubah' ini terbit daripada gabungan awalan "mer-" dengan kata dasar 'ubah' (*mer + ubah), lalu membentuk kata 'merubah'.

Dalam hal imbuhan bahasa Melayu, tidak wujud awalan "mer-". Anggapan sesetengah pengguna bahasa Melayu bahawa awalan "mer-" ini merupakan satu daripada alomorf awalan "meN-" adalah tidak benar. Alomorf atau keluarga awalan "meN-" ialah "menge-", "mem-", "men-" "meng-" dan "menge-". Oleh itu, tidak ada bentuk "mer-" sebagai alomorf atau anggota awalan "meN-".

Oleh sebab tidak ada bentuk awalan "mer-" dalam imbuhan bahasa Melayu, maka awalan yang sesuai digabungkan dengan kata dasar 'ubah' ialah "meng-" (meng+ubah = mengubah), dan awalan penanda kata kerja tak transitif "ber-" (ber+ubah= berubah). Contoh penggunaannya dalam ayat :

1. Sejak hari itu, dia telah mengubah cara belajarnya.
2. Sejak dinasihati oleh kakaknya, perangainya sudah berubah.

Merujuk Kamus Dewan, Edisi ke-4, halaman 1751, kata dasar 'ubah' membawa maksud kelainan (dengan yang lain), beza, lain.

Sebenarnya, kata dasar "merubah" ialah "robah" bukan "ubah". Dalam bahasa Melayu memang wujud kata "robah". Daripada kata robah' terbit pula kata 'merobah' (me + robah) = mengubah (Kamus Dewan Edisi ke-4, halaman 1338) yang bermaksud menjadikan sesuatu lain daripada yang asal, atau mengubah.

Oleh itu, bentuknya yang betul ialah "merobah" bukannya "merubah". Jika kata dasar 'ubah', awalan yang sesuai dengannya ialah "meng-" (mengubah). Teliti penggunaan kata 'merobah' dalam ayat yang berikut :

3. Kejayaan dapat merobah kehidupan.

Kata "rubah" diertikan sebagai nama sejenis binatang seperti anjing, Canis vulpes. (Kamus Dewan Edisi ke-4, halaman 1347). Dalam kamus tidak diberikan pula bentuk terbitan bagi kata "rubah". Maksudnya tidak ada kata 'merubah'. Sekiranya ada, maksud perkataan ini memberi erti 'menjadi seperti binatang yang seakan-akan anjing rupanya; bukan erti mengubah.

Demikian perihal "merobah" dan "mengubah"...

Dipetik dan diubah suai daripada : Cintai Bahasa Kita, DS Dis. 2009, tulisan Muhammad Salehuddin Aman - Munsyi Dewan, DBP.